Ulaştırma Hizmetleri Düzenleme Genel Müdürlüğü tarafından yürütülen ve AB Komisyonu tarafından “itirazsız” olarak kabul edilen “Bozulabilir Gıda Maddelerinin Taşınmasına İlişkin Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı Kurumsal Kapasitesinin Güçlendirilmesi Projesi” ihalesini kazanan Eptisa Mühendislik ve Müşavirlik Hiz. Bil. İnş. Tic. Ltd. Şti. (Türkiye) (Avensa Consulting Ltd. (Romanya), Eptisa Servicios de Ingenieria S.L. (İspanya) Konsorsiyumu) ile ilk toplantı 17 Şubat 2021 tarihinde gerçekleştirildi.
Türkiye’de UAB ve EU tarafından yürütülmekte olan ve mevzuat uzmanı olarak Ernail Hayırlı’nın yer aldığı ATP Projesi hakkında Proje Yönlendirme Komite Toplantısı 25 Haziran 2021 tarihinde yapıldı.
Projenin süresi 1 yıl olarak belirlendi ve süreç 22 Şubat 2021 tarihi itibarıyla başladı. Söz konusu proje ile Bozulabilir Gıda Maddelerinin Uluslararası Taşımacılığı ve Bu Taşımacılık Faaliyetinde Kullanılacak Özel Ekipmana İlişkin Anlaşma (ATP) kurallarının yurtiçi taşımacılığa uygulanmasının getireceği sonuçlar, yol kenarı denetimleri ve denetim kitapçığı oluşturulması, Bakanlık personeli, polis, jandarma ve gümrükçülerin eğitimi, yaş meyve/sebze ve ilaç taşımalarında ATP kurallarının uygulanabilirliği konularında çalışmalar yapılacak.
Eptisa Mühendislik ve Müşavirlik Hiz. Bil. İnş. Tic. Ltd. Şti.’nin Mevzuat Uzmanı olarak bu projede yer alan Hayırlı Global Danışmanlık Yöneticisi Ernail Hayırlı, gıda maddeleri ideal koşullarda taşınmadığında insan sağlığı açısından risk yarattığını belirterek, “Özellikle bozulmaya karşı hassas yapıya sahip olan et ve et ürünleri, balık, süt, yoğurt, peynir gibi gıda maddeleri daha kritik ürünler olduğunu biliyoruz. Dolayısıyla söz konusu maddelerin üretiminden son tüketiciye ulaşana kadar belirlenen kriterler doğrultusunda muhafaza edilmesi ve taşınması büyük önem taşıyor. Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığımız öncülüğünde yeni başlayan süreç ülkemiz açısından çok önemli. Biz de üzerimize düşen görevi en iyi şekilde yapmaya çalışacağız. Çalışmalarımız tamamlandığında, uluslararası taşımalarda olduğu gibi yurtiçi taşımalarda da bozulabilir gıda maddelerinin sorunsuz olarak taşınmasıyla ilgili altyapı koşulları oluşturulmuş olacak.” dedi.
Ürünler, hasattan tüketiciye ulaşana kadar kontrol altında
ATP gereklilikleri, soğuk zincir lojistiğinin önemli bir ayağını oluşturuyor. ATP kriterleri, soğuk zincirin kırılmasına neden olabilecek taşıma sırasındaki aksaklıkların da önüne geçecek önlemleri içeriyor. Soğuk zincir, hasattan tüketiciye kadar olan aşamalarda ürünlerin kalitesini ve gıda güvenliğine uygunluğunu sağlamak için yapılan sıcaklık üretimi ve değişiminin yönetilmesi olarak özetleniyor.
Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı ile Türkiye Standartlar Enstitüsü (TSE) imzalanan Yetkilendirme Protokolü ile TSE tarafından Ulusal ATP Uygunluk Belgesi verilmeye devam ediyor.Türkiye’de ulusal otorite olan Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı ile TSE arasında 20 Ekim 2016 tarihinde imzalanan Yetkilendirme Protokolü ile artık Türkiye’de tescilli veya kayıtlı olan araç ve ekipmanların ATP Tip Onay testleri ile periyodik muayeneleri gerçekleştirilebiliyor. Soğuk taşıma zincirinde kullanılacak yeni araçların tip onay test işlemleri için TSE ile Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı iş birliği ile 3 adet ATP Tip Test İstasyonu kuruldu.
İstasyonların sayısı artıyor, döviz kaybının önüne geçiliyor
Kullanımda olan araçlar için her 3 yılda bir gerçekleştirilen periyodik testler için altı (6) periyodik test istasyonu (Mersin, Sakarya (2), Kocaeli, Hatay (2), İzmir (2)) yetkilendirildi. Türkiye’nin diğer bölgelerinde yetkilendirilecek istasyonlar için çalışmalar devam ediyor. Günümüz itibariyle, 3030 adet ulusal ATP Uygunluk Belgesi düzenlendi ve bu sayının her geçen gün artması bekleniyor. Türkiye’de kurulan ATP sistemi ile her yıl sektörün yurtdışına aktarmak zoruna kaldığı ve ülke ekonomisi açısından döviz kaybı anlamına gelen uygulama da son bulmuş oldu.
ATP Konvansiyonu nedir?
“Bozulabilir Gıda Maddelerinin Uluslararası Taşımacılığı ve Bu Taşımacılık Faaliyetinde Kullanılacak Özel Ekipmana İlişkin Anlaşma” orijinal adıyla “The Agreement on the International Carriage of Perishable Foodstuff and on the Special Equipment to be used for such Carriage” (ATP) 1 Eylül 1970 tarihinde Cenevre’de imzalanarak 21 Kasım 1976’da yürürlüğe girdi. ATP anlaşmasına taraf olan 50 ülke bulunuyor. Türkiye bu anlaşmaya 10 Mayıs 2012 tarihinde Resmî Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe giren kanunla taraf oldu.
Antlaşma ve ekleri yürürlüğe girdiği tarihten itibaren birçok kez güncellendi. ATP Konvansiyonu, standartlarda tanımlanmış bozulabilir gıda maddeleri için buzdolabı, derin dondurucu, ısıtma sağlayan araçlar gibi ekipmanın dışında araç kullanılmaması gerektiğini belirtiyor. Bozulabilir gıda maddelerinin uluslararası taşınması sırasında özel taşıma ekipmanlarının kullanılmasıyla ilgili konular ve gıda maddelerinin taşıma yöntemi de ATP Konvansiyonu'nda yer alır.
Bu içerik detaylı bir şekilde açıklanır ve yükün özelliğine göre, taşınması gereken ısı derecesi belirlenir. ATP’yi imzalamış ülkeler konu ile ilgili gelişmelerden birbirlerini haberdar etmeyi kabul etmiş olurlar. Ülkelerinde konuyla ilgili herhangi bir yaptırım uygulandığında, konuya taraf olan ilgili diğer üye ülkelere de bilgi verilir. Ülkeler mevsimsel özellikler gibi özel durumlar gereği aralarında ikili ya da çoklu antlaşmalar yapabilir. Ürünlerin bozulmasını önlemeye olumlu katkıda bulunacağı düşüncesiyle bu tarz antlaşmalar yapılabilmektedir. Bu ara antlaşmalar yalnızca antlaşmayı yapan ülkeleri bağlar. Ancak bu tarz bir antlaşma yapıldıktan sonra Birleşmiş Milletler Genel Sekreterliği’ne bildirilmelidir. Birleşmiş Milletler bu antlaşmaları ATP’ye taraf diğer üye ülkelerin bilgisine sunar. ATP Konvansiyonu’nun amacı Antlaşmayı kabul eden taraflar; bozulabilir maddelerin depolama kalitesinin yükseltilmesi ve özellikle uluslararası ticarette bu maddelerin nakliye koşullarının iyileştirilmesi ile ticaretlerinin artacağını düşünerek bu antlaşmayı imzalamışlardır. Antlaşmaya göre taraf ülkeler arası bozulabilir gıda maddesi taşıması yapılırken ATP sertifikası olmayan araçları kullanmak yasaklanmıştır. ATP, bozulabilir gıda maddelerinin uluslararası taşınması ile ilgili bazı kural ve standartların belirlendiği bir antlaşmadır. Antlaşmanın hedefi uluslararası kabul görmüş ortak standartları belirleyerek uluslararası nakliye trafiğini kolaylaştırmaktır.
