Otomotiv satış sonrası pazarında yaşanan yükseliş trendi 2023’ün son çeyreğinde de devam etti. 2023 yılının son çeyreğinde satış, ihracat ve istihdamını artıran sektör, 2024 yılında satışlarda dolar bazında yüzde 8,82 artış bekliyor. Otomotiv Satış Sonrası Ürün ve Hizmetleri Derneğinin (OSS) 2023 Yıl Sonu Sektörel Değerlendirme Anketi’ne göre; 2023 yılının son çeyreğinde, 2022’nin aynı dönemine göre yurt içi satışlarda dolar bazında ortalama yüzde 15.11’lik artış yaşandı. Üretici üyelerin yüzde 56,8’i önümüzdeki üç ayda yatırım planlarken, 2023 yılının üçüncü çeyreğinde gözlemlenen problemlerin başında “döviz kuru ve kurdaki artış” geldi. OSS üyeleri, “tedarik problemleri”nin önceki döneme göre gerilediğini belirtti.
OSS Başkanı Ali Özçete, “2024 yılı özelinde ve gelecek yıllarda otomotiv satış sonrası sektörünü etkileyen konuların başında, elektrikli ve otonom araçlar için gerekli yedek parçaların üretimi, dijitalleşme, otomasyon ve robotik kullanımının yaygınlaşması gibi birçok önemli konu başlığı bulunuyor. Söz konusu trendlerin elektrikli araçlar başta olmak üzere otomotiv ve otomotiv satış sonrası sektöründe talebi yukarı yönlü etkileyeceğini öngörüyoruz.” açıklamasında bulundu.
Otomotiv Satış Sonrası Ürün ve Hizmetleri Derneği (OSS), otomotiv satış sonrası pazarı özelinde 2023 yılının son çeyreğini, üyelerinin katılımıyla düzenlediği bir anket çalışmasıyla değerlendirdi. OSS Derneğinin 2023 Yıl Sonu Sektörel Değerlendirme Anketi’ne göre; otomotiv satış sonrası pazarı 2022’nin son döneminde başlayan yükseliş trendini 2023 genelinde de devam ettirdi. Ankete göre; 2023’ün son çeyreğinde, 2022 yılının son çeyreğine göre yurt içi satışlar dolar bazında ortalama yüzde 15.11 artış gösterdi. Bu dönemde dağıtıcı üyelerin satışlarında dolar bazında yüzde 12.59 artış görülürken, üretici üyelerde bu oran yüzde 18,92 seviyesinde gerçekleşti.
2024 yılında satışlarda dolar bazında yüzde 8.82 artış bekleniyor
Ankette, 2024 yılıyla ilgili beklentilere de yer verildi. Buna göre sektörde 2024 yılında yurt içi satışlarda dolar bazında yüzde 8.82 oranında artış beklendiği gözlemlendi. Anket ayrıca, yılın ilk çeyreğinde, geçen yılın aynı dönemine göre satışlarda dolar bazında ortalama yüzde 5.38’lik artışa işaret ediyor. 2022’de yüzde 60 olan tahsilat süreçlerinde 2023’te de bir değişiklik olmadığını ifade eden OSS Derneği üyelerinden yüzde 25,8’i tahsilat sürecinin daha iyi hale geldiğini, yüzde 19,4’ü ise daha kötüye gittiğini belirtti. 100 üzerinden değerlendirilen ve 2022 yılında 60 olan anket ortalaması ise 2023’te 52,7’ye geriledi.
Toplam istihdam yılı artışla kapattı
Ankete katılan üyelerin yüzde 63,4’ü 2023 yılında istihdamını artırdı. Üyelerin yüzde 28’i söz konusu dönemde istihdamını korudu. 2022 yılına kıyasla istihdamının azaldığını belirten üye oranı ise yüzde 8,6 seviyesinde kaldı. Üretici ve dağıtıcı üyelerin istihdamları birbirine yakın seyretti.
En büyük problem döviz kurlarındaki artış
Sektördeki problemler anketin yine en dikkat çekici bölümlerinden birini oluşturdu. Üyelerin, 2023 yılında gözlemlediği problemlerin başında yüzde 69,9 ile “Döviz kuru ve kur artışı” gelirken, yıl genelinde görülen “Tedarik problemleri”nin önceki yıla göre gerilediği görüldü. Üyelerin yüzde 48,4’ü “Kargo maliyeti ve teslimat problemleri”ni sektör için en büyük ikinci sıkıntı olarak nitelendirdi. Ankete katılanların yüzde 46,2’si nakit akışında yaşanan problemlere, yüzde 38,7’si de gümrüklerde yaşanan problemlere işaret etti. Ayrıca katılımcıların yüzde 36,6’sı mevzuat değişiklikleri, yüzde 14’ü de iş ve ciro kaybını önemli sorunlar olarak sıraladı.
Üretici üyelerin yüzde 56.8’i yatırım planlıyor
Anket ile birlikte sektörün yatırım planları da mercek altına alındı. Ankete göre önümüzdeki üç ayda yeni yatırım yapmayı düşünen üyelerin oranı yüzde 48,4 ile bir önceki dönemin üzerinde gerçekleşti. Bir önceki ankette üretici üyelerin yüzde 43,8’i yatırım planlarken, yeni ankette bu oran yüzde 56,8’e yükseldi. Dağıtıcı üyelerde ise bu oran yüzde 50’den yüzde 42,9’a geriledi. Ankete katılan üyelerin yüzde 17,2’sinin önümüzdeki üç ayda sektörün daha iyiye gideceğini öngördüğü gözlemlendi. Daha kötüye gidecek diyenlerin oranı ise yüzde 32,2 olarak belirlendi.
Üretim de ihracat da yılı artışla kapattı
Üreticilerin 2023 yılında kapasite kullanım oranı ortalaması yüzde 81,62 olarak gerçekleşti. Bu oran 2022’de yüzde 74,48 idi. 2023’ün son çeyreğinde üyelerin üretimi bir önceki çeyreğe göre yüzde 16,49 oranında arttı. 2023 yılının son çeyreğinde üyelerin ihracatı, 2022 yılının son çeyreğine göre dolar bazında yüzde 13,38 artış gösterdi.
OSS’den 2023-2024 değerlendirmesi
Çıkan son çeyrek anketleri paralelinde 2023-2024 dönemi değerlendirme ve öngörülerini paylaşan OSS Başkanı Ali Özçete, “2023 yılı otomotiv ve otomotiv satış sonrası sektörleri açısından rekorlarla geçen bir yıl oldu. Sektör olarak 1.2 milyondan fazla araç ile tarihin en yüksek araç satışının gerçekleştiği 2023 yılında; 2022’ye oranla neredeyse 5 katı fark ile elektrikli araç satışının yaşanması gelecek yıllar için tüketici eğilimleri ve satış stratejilerinin revize edilmesi adına önemli bir farkındalık yarattı. Otomotiv satış sonrası sektörü ulusal ve uluslararası etkilerden ciddi anlamda etkilenen bir sektör, 2023 yılının başında otomotiv sektörünü ciddi anlamda arz krizine sokan araç çipi probleminin 2023 yıl sonu ve 2024 yılı için tamamen ortadan kalktığını söyleyebiliriz. Bununla birlikte kapattığımız yılı en çok etkileyen faktörlerden biri olan Rusya – Ukrayna savaşının yaşattığı gerilimler 2024 yılında sektöre daha az etki edecektir. 2023 yılı maalesef ki 6 Şubat depreminin yıkıntıları, döviz kurlarındaki hareketlilik, borçlanma maliyetlerinin artması, yüksek enflasyonist ortam, krediye ulaşılabilirlik, sıfır araç arzındaki gecikmeler nedeniyle 2.el fiyatlarındaki fahiş dalgalanmalar gibi büyük sorunları içerisinde barındıran bir yıl oldu. Bunların yanında sıfır araç fiyatlarının yükselmesiyle birlikte her aracın bir değer oluşturması, mevcut araç sahiplerinin araçlarına periyodik bakım, onarım ve bunun gibi konularda daha hassasiyetle yaklaşmasını sağladı; ayrıca orijinal yedek parça fiyatlarının ciddi derecede yükselmesi kullanıcıları aftermarket pazarına yönlendirerek otomotiv satış sonrası sektörünü ciddi anlamda hareketlendirdi.
2024 yılı özelinde ve gelecek yıllarda otomotiv satış sonrası sektörünü etkileyen konuların başında ise, elektrikli ve otonom araçlar için gerekli yedek parçaların üretimi, dijitalleşme, otomasyon ve robotik kullanımının yaygınlaşması gibi birçok önemli konu başlığı bulunuyor. Otomotiv satış sonrası sektörü olarak bütün bu ihtiyaçlara karşılık verebilmek için kendimizi her geçen gün yenileme ve kapasitemizi artırma gayretindeyiz. Bu değişimlerin tedarik zinciri dinamiklerini ve hizmet sağlayıcılar arasındaki ilişkileri ciddi anlamda etkileyeceğini söyleyebiliriz. Elektrikli araçlarda günümüz fosil yakıtlı araçlara göre en temel değişim içten yanmalı motorlu araçlardaki 5 bin dolayında parçanın yerini, tamamen farklı yeni parçaların alması, dijitalleşme ve araç içi yazılımsal sistemlerin uygulanması yer alıyor. Elektrikli araçların daha az hareketli parçaya sahip olması, geleneksel içten yanmalı motorlu araçlara göre daha az bakım ve onarım gerektirecek olması, otomotiv satış sonrası sektöründe hizmet ve iş gücü talebinde değişiklikler yaratacaktır. Bu noktada ana destekçisi olduğumuz 23-26 Mayıs 2024 tarihleri arasında gerçekleştirilecek olan Automechanika 2024 Fuarı bu yıl da, sergilenen ürün ve hizmetlere ek olarak otomotiv endüstrisi profesyonelleri için tüm bu teknolojik gelişmelerin paylaşılacağı bir ortam sunacak.” dedi.
2024 yılının ekonomik ölçekli belirsizliği ve araç arzı sorununun yerini biriken fazla stoklara bırakması nedeniyle araç satıcılarının yıla biraz tedirgin başlayacağını düşündüklerini belirten OSS Başkanı Özçete, “Yılın 2. ve 3. çeyreklerinde ileri yönlü pozitif bir seyirle devam edeceğimizi öngörüyoruz. Küresel ölçekte bakacak olduğumuz zaman sektörümüzü bu yıl da en çok ilgilendiren konuların başında elektrikli araçlar geliyor. Elektrikli araç pazarında Çin’in yaptığı güçlü yatırımlar Avrupa ülkelerinde üretim ve ihracat yapma açısından biraz tedirginlik yaratmış durumda. Türkiye’de elektrikli araçlara duyulan ilgi ve yapılan yatırımlar oldukça yüksek seviyelerde seyrediyor. 2023 yılının 4 ayrı çeyreğini incelediğimiz zaman bir önceki yıla göre rekor seviyelerde elektrikli araç satışı rakamları elde edildi. Bu durumun 2024 yılında da artarak devam edeceğini öngörüyoruz. Ülkemizin Avrupa ve Çin arasındaki elektrikli araç rekabetinde, üretim potansiyeli ve coğrafi konumumuzun etkileriyle oldukça kilit bir noktada olduğunu söyleyebiliriz. Küresel ölçekte otomotiv ve otomotiv satış sonrası sektörlerine en çok katkı sağlayan ülkelerden biriyiz. Aftermarket pazarının yerli üretimi; güçlü organize dağıtıcılarımız ve onların sunduğu alternatif marka avantajları ile gücünü her geçen gün artırarak hedeflerine ilerlemeye devam edecektir.” açıklamasında bulundu.
