Akın Toros-Tedarik Zincirlerinde Performans Yönetimi

Tedarik zincirlerinin, müşteri memnuniyeti sağlanması ve zincir boyunca karlılıkların artması konusunda gün geçtikçe önemli bir misyona sahip olduğu anlaşılmaktadır. Günümüzde yaşanan dijital devrim ile yeniden şekillenen eko sistemler içerisinde tedarik zincirlerinin rekabet, müşteri memnuniyeti ve karlılık gibi stratejik parametreler üzerinde güçlü etkileri bulunmaktadır. Bu stratejik gereksinimden ötürü, tedarik zinciri operasyonlarının; ortaklaşa oluşturulan ve firma sınırlarının çok ötesinde tedarik zinciri sınırlarını kapsayan, temel performans göstergeleri kullanılarak yönetimi sağlanmalıdır. Bu temel performans göstergeleri asgari olarak; sipariş yönetimi, stok yönetimi ve lojistik yönetimi ile ilgili parametreleri içermelidir. Bütünsel Yaklaşım ve Kazanımları: Tedarik Zincirine Odaklanmış Performans Yönetim Sistemi Geleneksel ve fonksiyon bazlı iş modellerinde gerçekleştirilen performans yönetimi uygulamaları, çoğunlukla firmaların tek boyutta kalan finansal veya operasyonel süreç ve ekip üyelerine yönelik performans metriklerinin belirlenmesi, ölçümlenmesi ve geliştirilmesini amaçlamaktadır. Bu yöntem ile elde edilen kazanımlar, nadiren tedarik zincirinin bütünü açısından sınırlı bir katkı sağlarken, çoğunlukla zincir boyunca diğer firmalar açısından bakıldığında verimsizlik meydana getirebilmektedir. Gelişen yeni iş modelleri ve eko sistem içerisinde, performans yönetimi; firma sınırlarında bulunan temel fonksiyonlar yerine tedarik zincirininin tamamını kapsayacak şekilde belirlenmeli, zincir boyunca elde edilen veriler üzerinden ölçümlenmeli ve ortaklaşa projeler ile yapılarak geliştirilmelidir. Tedarik zinciri boyunca operasyonel verimlilik ve maliyet tasarrufu sağlanması ancak, tedarik zincirinin bütününe odaklanmış performans yönetim sistemlerinin uygulanması ile mümkün olmaktadır. Tablo 1.de tedarik zincirlerinde optimizasyon, verimlilik ve maliyet tasarrufu ile etkileşim alanları arasındaki ilişki yer almaktadır.

Tablo 1. Tedarik Zinciri Boyunca Optimizasyon ve Maliyet Tasarrufu

Organizasyonel Gereksinim: Tedarik Zinciri Organizasyonları                                                                Firma organizasyonlarının, tedarik zinciri yaklaşımına uygun olarak yeniden yapılandırılması gerekmektedir. Bu organizasyonel değişiklikler; üretim, satın alma, planlama, kalite ve lojistik fonksiyonlarının birleştirilmesini gerektirir. Bununla birlikte, tedarik zinciri organizasyonundan sorumlu üst düzey ve orta düzey yönetim kadrosu ile ekiplerin oluşturulması faaliyetlerini de içermektedir. Tedarik zinciri yönetim ekibi, kendi organizasyonlarındaki tedarik zinciri ekiplerinin kültürel ve operasyonel yetkinlik bazında dönüşümünü sağlamalıdır. Bu dönüşüm; müşteriyi anlama, tedarik zinciri stratejisini belirleme ve bu stratejiye uygun olarak üretim, bilgi teknolojileri, tedarik, depo ve dağıtım süreçlerini yeninden yapılandırma faaliyetlerinin tamamından meydana gelmektedir. Kültürel Değişim Gerekli: Tedarik Zinciri Boyunca İşbirliği Kültürünü Yerleştirmek Firmaların, tedarik zinciri performans yönetimine geçiş sürecinden önce, zincir boyunca işbirliği kültürüne destek verecek norm ve prosedürleri oluşturması ve hayata geçirmesi gerekmektedir. Bu norm ve prosedürler; firmaların üretim, satın alma, lojistik, kalite, planlama bölümlerinin iş yapış şekillerini radikal biçimde değiştirmeyi zorunlu kılmaktadır. Yeni iş modelleri; fonksiyon ve firma bazlı yapılanmanın ötesinde tedarik zinciri felsefesini anlayan ve uygulayan bir yapılanma gereksinimi içermektedir. Ancak bu gereksinimin karşılanması halinde firmaların ortaklaşa olarak; tasarım, hammadde ve yarı mamul satınalma, talep tahmini ve tedarik planlama, depo ve dağıtım merkezi kullanma faaliyetlerini başarılı bir şekilde gerçekleştirmeleri mümkün olmaktadır. Üst Yönetim Desteği: Her Dönüşüm ve Değişim için Yaşamsal Gereksinim Tedarik zinciri boyunca güven ve işbirliği ortamının oluşmasına imkan veren uygulamalar, üst yönetim tarafından desteklenmeli ve sürekli olarak kontrolü gerçekleştirilmelidir. Tedarik zinciri boyunca gerçekleştirilen faaliyetler sonucu oluşan verilerin sistemsel paylaşımı ve ortaklaşa faliyetlerin yönetimi konularında başarılı olunması, ancak tüm firmalardan üst yönetim desteği sağlanması halinde mümkün olabilecektir. Tedarik zincirlerinde performans yönetiminin; tedarik zinciri süreçleri tanımlı, işbirliği kültürü yerleşmiş, ortaklaşa projeleri yönetebilen, bulut veya B2B platform üzerinden anlık veri paylaşımı yapabilen firmalar için uygulanabilir çözümler üretebileceği göz önünde bulundurulmalıdır. Bu çözümlerin sürdürülebilir şekilde uygulanması ve stratejik önemini muhafaza etmesi, ancak üst yönetim desteği ile söz konusu olacaktır. Sürdürülebilir Anlık Veriyi Sağlamak: Tedarik Zincirlerinde Sistem Yaklaşımı Tedarik zinciri içerisinde çift yönlü olarak gerçekleşen mal, bilgi ve para akışı ile ilgili performans göstergelerinin, birbirleri ile entegre olarak çalışan sistemler üzerinden üretilen verilerden temin edilerek yönetilmesi sağlanmalıdır. Tedarik zinciri sistem yaklaşımını uygulanması, ancak sistemlerin zincir boyunca etkin kullanımı ile söz konusu olabilmektedir. Tedarik zincirinde sistem tasarımı; firmaların temel iş süreçleri ve etkileşimde bulunduğu müşteri, üretici ve tedarikçi, dağıtıcı ve toptancı konumunda yer alan firmaların stratejik ve operasyonel bilgi gereksinimleri göz önünde bulundurularak yapılmalıdır. Sistem tasarımının amacı, tedarik zinciri boyunca firmaların iş süreçlerini etkin ve verimli hale getirmek, sistemsel olarak bilgi gereksinimlerini karşılayarak uçtan uca izlenebilirliği sağlamak ve belirsizliği asgari seviyeye düşürmektir. Tedarik zinciri sistemlerini ve bu sistemlerin birbirleri arasındaki etkileşim, Tablo 2’de  yer almaktadır.

Tablo 2: Tedarik Zinciri Boyunca Sistem Yaklaşımı

Tedarik zinciri sistem yaklaşımı ile hedeflenen operasyonel amaç; üretici, distribütör, toptancı ve perakende firmaları ve satış noktalarının ERP sistemlerinde üretilen bilgilerin B2B platformu üzerinden eş zamanlı olarak zincir boyunca paylaşılmasıdır. Bununla birlikte; bir diğer amaç, firmaların satış bütçelerinde öngörülen hedef verileri yerine, gerçek zamanlı veriye dayalı olarak talep tahmini ve tedarik sürecinin yönetilmesini sağlamaktır. Bilgi paylaşımının sistemsel, anlık ve sürdürülebilir olarak gerçekleşmesi halinde, performans yönetimi için gerekli veriye sahip olunacaktır. Kritik Nokta: Rekabetçi Strateji ile Tedarik Zinciri Stratejisini Uyumlu Olarak Oluşturmak Tedarik zincirleri için belirlenen performans göstergeleri müşteri memnuniyeti sağlanması, ciro ve karlılık artışı gibi firma ana iş hedeflerini desteklemeli ve bu hedefler ile uyumlu olarak belirlenmelidir. Tedarik zincirlerinin temel amacı; var olduğu pazarda müşteri beklentilerini anlamak, üretilen ürün ve hizmetler ile gereksinimi karşılayarak müşteri memnuniyeti yaratmaktır. Bu nedenle tedarik zincirlerinde ana firma, hizmet verdiği nihai müşteriyi anlamak ve rekabetçi stratejiyi ihtiyaca cevap verecek şekilde geliştirmek durumundadır. Tedarik zinciri içerisinde nihai müşteri ile etkileşimde bulunan, siparişi alan, ürün ve hizmetleri sunan, teslimatı yapan ve müşteriden ödemeyi alan konumdaki firma, ana firmadır. Müşteri ile doğrudan etkileşimde bulunması nedeni ile zincir boyunca en stratejik konumda bulunan ana firma, rekabetçi stratejisi ile uyumlu olarak tedarik zinciri stratejisini geliştirmelidir. Bu stratejiyi tedarik zinciri boyunca üretici, distribütör, toptancı konumundaki firmalar ile paylaşmak ve anlaşılmasını sağlamak durumundadır. Tedarik zinciri stratejileri; bir uçta düşük maliyeti hedefleyen yalın tedarik zinciri modeli, diğer uçta ise etkin müşteri yanıtına odaklanan etkin tedarik zinciri modelidir. Firmalar, en uçlarda konumlanmış stratejik modellerden birini seçebileceği gibi, bu stratejilerin karma yapısından oluşan yeni bir stratejik model oluşturmaları da mümkündür. Temel Performans Göstergelerini Oluşturmak                                                                                             Tedarik zinciri stratejisi ile uyumlu olarak temel performans göstergeleri belirlenmeli, hedef değerleri atanmalı, organizasyon içinde sorumlu atanma faaliyeti ile süreç tamamlanmalıdır. Tedarik zinciri ekipleri, temel performans göstergelerinin analiz edilmesi, iyileştirme önerilerinin belirlenmesi ve uygulanması ile sonuçların üst yönetime raporlanması faaliyetlerinden sorumludur. Tedarik zinciri temel performans göstergeleri; tedarik zinciri boyunca asgari olarak üretim yönetimi, sipariş yönetimi, stok yönetimi ve lojistik yönetimi konu başlıklarında mevcut durum hakkında önemli bilgileri içermektedir. Tedarik zinciri ekiplerinin birlikte yapacakları toplantılarda, firma sınırları ötesinde, zincir boyunca iyileştirme ve optimizasyon projelerini tespit ederek uygulamaya almaları hedeflenmelidir. Tedarik zinciri boyunca konumlanan üretici, distribütör, toptancı ve perakende mağazalar için ölçümlenen ve sonuçları, hizmet sağlayan 3.PL lojistik firması ile düzenli olarak paylaşılan sipariş yönetim ile ilgili temel performans göstergelerine örnek, Tablo 3. de yer almaktadır.

Tablo 3.Tedarik Zinciri Boyunca Performans Yönetimi-Temel Göstergeler ( Sipariş Yönetimi)

Aksiyon Zamanı: Önleyici ve Düzeltici Faaliyetler Tedarik zinciri bölümlerinden oluşan süreç iyileştirme ekipleri üretim, sipariş yönetimi, stok yönetimi ve lojistik yönetimi konularını kapsayan ve fakat bunlar ile sınırlı kalmayan iş süreçleri ile ilgili temel performans göstergelerini analiz etmelidir. İyileştirme projelerinin kapsamını, zaman planını ve bütçelerini belirlemelidir. Tedarik zinciri süreç iyileştirme ekipleri, iyileştirme ve geliştirme projelerini; müşteri memnuniyeti, ciro artışı ve karlılık artışı, operasyonel mükemmellik konu başlıklarında sınıflandırılmalı ve etki derecesine göre önceliklendirilerek üst yönetim onayı ile uygulamaya almalıdır. Bu projeler eş güdümlü olarak uygulamaya alındığı durumlarda, tedarik zinciri ana firma organizasyonunda veya bağımsız bir proje yönetim ofisi tarafından, program yönetimi yaklaşımına uygun olarak yönetilmelidir. Projeler ; asgari olarak önleyici ve düzeltici faaliyetlerin uygulamaya alınması, dijital teknoloji destekli yeni  iş modellerine ve inovasyona dayalı süreçlerin yeniden yapılandırma çözümlerini kapsamalıdır. Proje kapsamında, temel performans göstergeleri hedef değerin altında gerçekleşen firma fonksiyonlarında kök sebepler analiz edilerek, düzeltici faaliyetler tanımlanmalı ve uygulamaya alınarak zincirin zayıf halkasında gelişim sağlanmalıdır.   Firma Sınırlarının Ötesinde: Bütünsel Performans Yönetim Sistemi Performans yönetim sisteminin, firma sınırlarının ötesinde tedarik zincirini kapsayan şekilde oluşturulması sağlanmalıdır. Temel göstergelerin sürdürülebilir şekilde ve anlık veriler üzerinden ölçümlenmesinin, performans yönetim sisteminin etkinliğini arttıracağı ve bu durumun tedarik zinciri açısından rekabetçi katkılar sağlayacağı göz önünde bulundurulmalıdır. Performans yönetim sisteminin başarısı ancak, firma fonksiyonlarının çok ötesinde uygulanması ve firmalar tarafından ortaklaşa yönetilmesi ile mümkün olacaktır. Bu işbirliği ortamının sağlanması; firma organizasyonları ile sınırlı fonksiyon bazlı yapılardan tedarik zinciri yapılanmasına geçişin yapılması ve tedarik zincirinden sorumlu yöneticilerin yönetim kurullarında yer alması ile mümkün olabilmektedir. Apple ve P&G firmalarının tedarik zinciri yönetiminde dünyanın en iyi sonuçlarına ulaşmasında, mevcut yönetim kurulu başkanlarının (CEO) kariyerlerinde tedarik zinciri yönetmiş ve uygulama seviyesinde tecrübe etmiş oldukları göz önünde bulundurulmalıdır. Firma iş modellerinde işbirliğini destekleyen kültürel değişimin gerçekleşmesi için üst yönetim desteğinin sağlanması gerekmektedir. Bu desteğin sağlanmadığı benzer vakalarda, dönüşüm ve değişim projelerinin en önemli kısıtı haline geldiği, bu kısıtın çoğunlukla projeyi başarısızlığa sürüklediği net bir şekilde görülmektedir. Tedarik zinciri boyunca sürdürülebilir şekilde veri teminini sağlamak, performans yönetim sisteminin etkinliği açısından stratejik önem arz eder. Günümüzde bulut teknolojisi ile ortak platformda kullanılan yazılımlar, anlık veri temini ve alışverişinin iktisadi olarak sağlanması konusunda kayda değer kolaylıklar sağlamaktadır. Bununla birlikte dijital teknoloji ve nesnelerin internetinde (Io T) yaşanan önemli gelişmeler, tedarik zinciri boyunca anlık veriyi sürdürülebilir şekilde elde etmeyi mümkün kılmaktadır. Bu gelişmelerin, ana firmanın tedarik zinciri boyunca performans yönetimini etkin bir şekilde gerçekleştirilmesine imkan vermesi açısından rekabet üzerinde belirleyici etkisi olmaktadır.   Akın TOROS