Deloitte Türkiye, ‘2020 Yılı Birleşme ve Satın Almalar Raporu’nu yayınladı. Türkiye’de birleşme ve satın almaların genel görünümünü ortaya koyan rapora göre, Covid-19 pandemisinin damgasını vurduğu bir yıl geride kalırken, 2020’de birleşme ve satın alma işlemlerinde kayda değer bir toparlanma ile tarihi rekor olan 304 adet işlem ile yaklaşık 9 milyar dolar değerinde işlem hacmi gerçekleşti. Yıllık işlem hacmi son 10 yıl ortalamasının altında kalmakla birlikte işlem hacminde görülen artış bir önceki yıla göre % 70’lik bir büyümeye işaret ediyor. Ortalama işlem hacmi 30 milyon dolar ile geçmiş yıllara benzer bir seviyedeydi.
Deloitte Türkiye Ortağı ve Finansal Danışmanlık Lideri Kıvanç Çıdam, rapora ilişkin olarak, “2020'de Covid-19 salgını nedeniyle toplam işlem değerinde ve işlem sayısında küresel boyutta bir düşüş gözlemledik. Pandeminin başlangıcında Türkiye’de de satın almalar benzer şekilde yavaşlamış olsa da, Haziran ayında tamamlanan mega işlemlerin etkisi ve ertelenen işlemlerin tekrar canlanmasıyla yaz aylarında hız kazandı. 2020 yılında gerçekleşen 304 adet rekor sayıda işlem ile tüm zamanların en yüksek işlem sayısına şahit olduk. 2019 yılındaki düşüşün ardından 2020’de yatırımcı ilgisinin önemli ölçüde canlandığını söyleyebiliriz. Son iki çeyrekte yaşanan yatırımcı ilgisi, önümüzdeki yıl işlemlerin daha da artacağına dair olumlu bakış açımızı destekliyor.” dedi.
Deloitte Türkiye Birleşme ve Satın Alma Hizmetleri Direktörü Özlem Ulaş “Küresel belirsizliklere rağmen pazarda iyi bir toparlanma oldu. Yabancı yatırımcıların Türkiye’ye olan güvenini koruduğunu görüyoruz. Her zamanki gibi Batılı yatırımcılar yabancı yatırımcı işlemlerinde öne çıktı. Mega işlemler işlem hacmine damgasını vururken; işlem sayısı, küçük ölçekli erken aşama yatırımlarındaki artışa bağlı olarak rekor seviyelere ulaştı. Start-up’lardan başarıyla çıkış yapan girişimcilerin, fonları başlangıç ekosistemine geri aktarmasıyla, girişim ekosisteminin önemli bir gelişim gösterdiğini görüyoruz. Yılın ikinci yarısında satın alma işlemlerindeki belirgin artış ve Covid-19 aşısı ile ilgili olumlu gelişmeler, 2021 yılına ilişkin iyimserlik yaratıyor.” dedi.
Deloitte Türkiye Birleşme ve Satın Alma Hizmetleri Direktörü Duygu Doğançay, “Yatırımcılar aktif olarak özellikle Covid sonrası dönemdeki iş yapış biçimlerine uyum sağlayabilecek sektörlerde uygun yatırım fırsatlarını kovalamaya devam ediyorlar. Özellikle uzaktan çalışma ve e-ticaret trendleri göz önüne alındığında teknoloji, yazılım, mobil ve internet hizmet sektörleri ilgi çekiyor. Son dönemde Türk Lirası’ndaki dalgalanma, Türk şirketlerinin değerlemelerini uluslararası yatırımcılar için daha cazip hale getirdi. Ayrıca birleşme ve satın almalar, finansal sorun yaşayan işletmeler için de bir seçenek olmaya başladı. Pandeminin yarattığı belirsizlikler 2021 yılının ilk yarısını da olumsuz etkileyebilir. Bununla birlikte yatırım ortamı son derece hareketli. Türkiye piyasasının pandemi sonrası tepkisinin güçlü olacağına inanıyoruz.” dedi.
Unicorn ve Türkiye Varlık Fonu işlemleri ön plana çıktı
Birleşme ve satın alma işlemlerinde bir kez daha erken aşama yatırımlarındaki hareketlilik dikkat çekti. Öte yandan, öne çıkan iki mega işlem, toplam işlem hacminin % 40'ını oluşturdu. Türk mobil oyun şirketi Peak Games'in ABD’li Zynga tarafından 1,8 milyar ABD Doları gibi rekor bir değerleme ile satın alınması, Türkiye'nin ilk "unicorn" işlemi olarak tarihe geçti. Bu işlemde Zynga tarihinin en büyük satın alımını gerçekleştirirken, söz konusu yatırım bir Türk girişiminin en büyük işlemi oldu.
Yıllık işlem hacmini önemli ölçüde etkileyen bir diğer mega işlem, GSM operatörü Turkcell'in kontrol hissesinin 1,8 milyar ABD Doları bedelle Türkiye Varlık Fonu tarafından devralınması oldu. Öte yandan Türkiye Varlık Fonu’nun toplam değeri 953 milyon ABD Doları’nı bulan bir dizi satın alma ile kamu sigorta şirketlerini konsolide etmesi de bir diğer önemli gelişme olarak öne çıktı.
Yabancıların ilgisi pandemide devam etti
Yabancı yatırımcılar 82 adet işlem ile 4,6 milyar dolarlık satın alma yaptı. Toplam yıllık işlem hacminin %51’ini yabancı yatırımcılar oluşturdu. Yabancı yatırımcıların toplam işlem hacmi halen son 10 yıllık ortalamaların altında olmasına rağmen, 2020'de bir önceki yıla göre %35 oranında arttı (2019- 3,4 milyar ABD Doları).
Benzer şekilde, Türk yatırımcıların dahil olduğu işlemlerin toplam değeri iki katından fazla artarak 4,4 milyar dolar oldu (2019- 1,9 milyar ABD Doları). Türk yatırımcıların satın almaları 222 adet işlem ile geçtiğimiz yıla göre % 37 oranında artış gösterdi.
Yabancı yatırımcılar içinde Avrupalı yatırımcılar toplam değeri 1,2 milyar doları aşan 47 işlem ile liderliği üstlendi ve böylece yabancı yatırımcıların toplam işlem sayısı ve hacminin sırasıyla % 57 ve % 27’ini oluşturdu. Öte yandan, Kuzey Amerika bölgesi yatırımcıları 13 işlem tamamlayarak yabancıların toplam yıllık işlem hacminin % 46’sını oluşturdu. Bununla birlikte Körfez Bölgesinden Katarlı yatırımcılar da 4 işlem ile ön sıralarda yer aldı.
Erken aşama yatırımlarda tüm zamanların en yüksek işlem sayısı
Finansal yatırımcı işlemleri, 2020 yılında 165 işlem ile tüm zamanların en yüksek işlem sayısına ulaştı. İşlem sayısında %90'lık bir büyümeye tekabül eden bu hareketlilik ile, finansal yatırımcılar 2020 yılında yaklaşık 4 milyar dolar değerinde işlem gerçekleştirdi. Finansal yatırımcı işlem hacminin %69'unu oluşturan Türkiye Varlık Fonu işlemleri toplam işlem hacmindeki artışta etkili oldu.
Toplam finansal yatırımcı işlem sayısına en çok girişim sermayesi fonları ve melek yatırımcılar katkıda (%81 ile) bulundu.
Türkiye’deki start-up ekosistemi olgunlaşmaya devam ediyor
Girişim sermayesi ve melek yatırımcıların tamamladığı yaklaşık 200 milyon dolar değerindeki 134 işlem, işlem değerinde üç kat artış ve işlem sayısında ise %94 oranında büyümeye işaret etti.
Sektörel bazda, erken aşama yatırımlarının yaklaşık %51’i internet ve mobil hizmetler sektöründe gerçekleşirken yaklaşık %28'i teknoloji sektöründeki girişimlerle ilgiliydi. Sağlık teknolojisi, finansal hizmetler teknolojileri ve oyun sektörü en aktif sektörlerdi.
Türkiye'de oyun girişimleri ve yatırımları son birkaç yıldır yükselişe geçti. Covid-19 salgınıyla ilgili kısıtlamalar, oyun sektörünün büyümesini ve ardından yatırımcı talebini harekete geçirdi. Bu yıl oyun sektöründe Peak Games’in yanı sıra Rollic-Zynga işlemi de dikkat çekti.
Özel sermaye fonları durgun bir yıl geçirdi
Özel sermaye yatırımları yaklaşık 1 milyar dolarlık işlem ile bir önceki yılın hacmini aşmakla birlikte, son 5 yıllık ortalamanın altında kaldı.
Geçen yıla benzer şekilde, özel sermaye yatırımları finansal yatırımcı işlem sayısının % 12'sini oluşturdu. Özel sermaye fonlarının portföy yönetimine ve çıkış işlemlerine odaklandığı bir ortamda, yeni yatırımlar oldukça sınırlıydı.
İnternet ve teknoloji yine ön plandaydı
Geçen yıla benzer şekilde, risk sermayesi ve melek yatırımcı destekli işlemlerin ağırlığıyla sırasıyla 97 ve 52 işlemle internet ve mobil hizmetler ile teknoloji en aktif sektörler olup birlikte yıllık toplam işlem sayısının % 49'unu (2019'da %34) oluşturdu. Üretim, finansal hizmetler, enerji, sağlık ve lojistik ve ulaştırma da birleşme ve satın almaların en aktif sektörleri arasındaydı.
Sağlık, lojistik, e-ticaret, kimya ve ilaç sektörlerine olan ilgi pandeminin etkisiyle artarken, turizm ve perakende sektörlerine olan potansiyel yatırımcı ilgisi önceki yıllara göre daha azdı.
